ΡΟΥΣΑΛΙΕΣ Ή ΡΟΥΓΚΑΤΣΙΑ

Το έθιμο «Ρουσαλίες ή Ρουγκάτσια» θα αναβιώσει για πρώτη φορά ο Μορφωτικός Περιβαλλοντικός Όμιλος Πέλλας «Η Αρχαία Πέλλα» στις 27/12/09 στους δρόμους και τις πλατείες της Πέλλας.

Μόλις άρχιζε το δωδεκαήμερο, ανήμερα τα Χριστούγεννα, δώδεκα παλικάρια (το δώδεκα συμβόλιζε τους δώδεκα μήνες ή και τις μέρες του δωδεκαήμερου) ντύμένοι με φουστανέλες, άσπρο πουκάμισο, μαύρο γιλέκο, πολύχρωμες μαντίλες στην μέση, γιορντάνια με φλουριά και μεγάλο ασημένιο σταυρό στο στήθος, στα πόδια φόραγαν τσουράπια και τσαρούχια, και στο χέρι κράταγαν μεγάλα ξύλινα γιαταγάνια.

Αφού παίρνανε την ευλογία του παπά γυρίζανε σπίτι-σπίτι και χορεύανε με τη συνοδεία ζουρνάδων και νταουλιού. Σε κάθε σπίτι που πηγαίνανε, ο νοικοκύρης τους έδινε ένα και οι πιο πλούσιοι ακόμη και δυο τενεκέδες με στάρι, κριθάρι, ή καλαμπόκι. Οι χορευτές έπρεπε χορεύοντας να πηδάνε πάνω απ’ τον τενεκέ με το στάρι του νοικοκύρη, άλλοτε καρφώνανε τα σπαθιά τους μέσα στο στάρι και σταυρώνανε τις πόρτες των σπιτιών που επισκέπτονταν. Μόλις τέλειωνε ο χορός αδειάζανε τους τενεκέδες σε τσουβάλια που τα φόρτωναν σε ένα γαϊδουράκι το οποίο έσερνε ένας βοηθός μαζί τους. Κάποιοι τους έδιναν γλυκά, ή και χρήματα. Αυτές οι προσφορές σε είδος και χρήμα ήταν για το χτίσιμο ή την αποπεράτωση της εκκλησίας. Όταν ανταμώνανε, πράγμα που το αποφεύγανε, δυο ομάδες φουστανελοφόρων από διαφορετικά χωριά, οι αρχηγοί τους έπρεπε να μονομαχήσουνε μέχρι τέλους ή να ανταλλάξουν δυο φλουριά απ’ το γιορντάνι τους για να συμβιβαστούν. Όταν τέλειωναν τα σπίτια στο δικό τους χωριό πηγαίνανε και στα διπλανά χωριά μέχρι να τελειώσει το δωδεκαήμερο. Εκεί οι χωρικοί τα βράδια τους φιλοξενούσανε στα σπίτια τους. Ο αριθμός των χορευτών ήταν πάντα ζυγός αν κουραζόταν ή αρρώσταινε κάποιος απ΄ την ομάδα τον αντικαθιστούσε κάποιος άλλος απ΄ το χωριό που βρισκότανε εκείνη τη στιγμή. Δεν θα εύρισκες ξανθό χορευτή, για κάποιο άγνωστο λόγο τους αποκλείανε. Στο δρόμο βαδίζανε -διάταξη παρέλασης- δυο-δυο για να μην αρρωστήσουν λόγω που τα νερά ήταν αδιάβαστα και τα ξωτικά καθώς και οι καλικάντζαροι κυκλοφορούσαν ελεύθερα. Μόλις σουρούπωνε ούτε χορεύανε ούτε κυκλοφορούσαν έξω απ΄ το σπίτι που τους φιλοξενούσε. Μόλις φτάνανε στο χωριό πηγαίνανε πρώτα στην εκκλησία και με την πατινάδα(παρέλαση) κάνανε το γύρο της εκκλησίας τρεις φορές. Το ίδιο κάνανε αν υπήρχε κάποιο ξωκλήσι, μετά θα χορεύανε στα σπίτια. Αν υπήρχε κάποιος άρρωστος τον «κόβανε» σταυρωτά με το σπαθί για να αναρρώσει σύντομα. Σταυρώνανε και τις πόρτες των σπιτιών όπως κάνουμε σήμερα εμείς με την λαμπάδα της ανάστασης. Ο πρωτοχορευτής ή καπετάνιος ξεχώριζε και από το κόκκινο φέσι που φορούσε στο κεφάλι ενώ οι υπόλοιποι φορούσαν μαύρες μαντίλες τις λεγόμενες τσάλμες. Οι χοροί που χορεύανε ήταν:η πατινάδα που ήταν ένα είδος παρέλασης. και ο πατρούνινος ή πατρώνα.

Τα «Ρουγκάτσια» είναι το μόνο έθιμο που συνεχίζεται με ελάχιστες αλλαγές και στην περιοχή των χωριών του Ρουμλουκιού δηλ. της Αλεξάνδρειας. Σήμερα διοργανώνεται για δυο μόνο μέρες, παραμονές Χριστουγένων και Πρωτοχρονιάς, από τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους όπως της Αγκαθιάς του Σχοινά του Μακροχωρίου του Παλιοχωρίου, της Επισκοπής, Νισελίου κ.ά.